Türkiye Cumhuriyeti İkinci Cumhurbaşkanı
1884 yılında izmir'de doğdu. İlk ve orta öğrenimini Sivas'ta tamamladı. Mühendishane İdadisi'ni (Askerî Lise) bitirdi.
1903 yılında Kara Harp Okulu ve 1906 yılında Harp Akademisi'nden mezun oldu. Ordunun çeşitli kademelerinde görev yaptı.
1910-1913 yılları arasında Yemen İsyanı'nın bastırılması harekâtına katıldı.
Bu ve bundan önceki görevlerinde hudut problemleri ve asilerle yapılan anlaşmalarda görev aldı. Birinci Dünya Savaşı sırasında Kafkas Cephesi'nde Kolordu Komutanı oldu. Suriye Cephesi'nde savaştı.
Millî Mücadele sırasında Atatürk'le birlikte çalıştı. Edirne milletvekilliği ve bakanlık yaptı.
Mebusluk ve bakanlık uhdesinde kalarak Garp Cephesi Komutanlıgı'na getirildi. 25 Ekim 1920'den sonra Batı Cephesi Komutanı olarak Çerkez Ethem kuvvetleriyle çatıştı.
Birinci ve İkinci İnönü Savaşlarını yönetti. Tuggeneral rütbesine yükseldi.
Sakarya Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz'dan sonra kazanılan zafer üzerine Mudanya Mütarekesi'nde Büyük Millet Meclisi'ni temsil etti. Lozan Barış Konferansı'na Dışişleri Bakanı ve Türk heyeti başkanı olarak katıldı.
24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Andlaşması'nı imzaladı.
Cumhuriyetin ilanından sonra 1923-1924 yıllarında ilk hükûmette Başbakan olarak görev aldı. 1924-1937 yılları arasında bu görevini sürdürdü.
Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümünden sonra, 1938 yılında, TBMM tarafından Türkiye'nin ikinci Cumhurbaşkanı olarak seçildi.
İkinci Dünya Savaşı sırasında cumhurbaşkanıydı.
1950 yılında yapılan seçimleri kaybetti. 1960 yılına kadar Ana Muhalefet Partisi Başkanı olarak siyasi hayatını sürdürdü.
27 Mayıs 1960 harekâtından sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçildi. 10 Kasım 1961 tarihinde Başbakanlığa atandı.
1965 yılında bu görevden ayrıldı. Milletvekili olarak siyasi hayatına devam etti. 1972'de CHP Genel Başkanlığı ve milletvekilliğinden istifa etti.
Ölünceye kadar Anayasa gereğince Cumhuriyet Senatosu tabiî üyeliği görevinde bulundu.
25 Aralık 1973 tarihinde Ankara'da vefat etti.
ESERLERİ:
Hatıralar
Cilt: 1
İsmet İnönü
Bilgi Yayınevi / İsmet İnönü Dizisi
"İsmet İnönü" hatıralarını yazmayı hiç düşünmedi. Eğer 1950'li yıllarda Metin Toker hapsedilip Akis dergisinin başından uzaklaştırılmasaydı ve 1960'lı yıllarda Ulus gazetesi güç duruma düşmeseydi, "İsmet İnönü - Hatıralar" adı altında bugün bütününü yayımladığımız bu eser de hazırlanamayacaktı. Birinci kitabın birinci bölümünü "İsmet İnönü", kızı Özden Toker'e dikte ederek yazdırdı ve bu bölüm, 1959'da Akis dergisinde tefrika edildi. Birinci kitabın ikinci bölümüyle, çıkacak olan ikinci kitabın tamamı için "İsmet İnönü", değerli yazar ve tarihçi Sabahattin Selek'in yardımlarından yararlandı. Milli Mücadele Yıllarını, Lozan Konferansını ve Cumhuriyet dönemini kapsayan o kısımları Sabahattin Selek, "İsmet İnönü"nün sesinden teybe aldı. Bunların bir parçası, hiç değiştirilmeden 1968'de Ulus gazetesinde yayımlandı.
Hatıralar
Cilt: 2
İsmet İnönü
Bilgi Yayınevi / İsmet İnönü Dizisi
... Nihayet, Cumhuriyetin kuruluşunda, 1937'ye kadar başbakan olarak hizmet gören "büyük devlet adamı" ile karşılaşıyoruz. "İnönü" burada Atatürk ile geçici ayrılışının nedenlerini çok samimi bir dille açıklamaktadır. Öğreniyoruz ki, anlaşmazlığın temelleri biraz daha eskidedir. "İsmet İnönü", cumhurbaşkanı seçilmesinden hemen sonra kendi el yazısıyla tuttuğu notlarda da olayın ilginç ayrıntılarını anlatmaktadır ve bu notlar, ikinci cildin bitimindeki ekler arasında yer almaktadır.
Bütün bu cilt boyunca da "büyük edip", o kendine has, dikkat çekici üslubunu sürdürmektedir. Denilir ki siyasi karşıtları onun demeçlerini birkaç defa okuyarak inceliğini sezerlerdi. Bu, "İnönü"nün üslubunun güç anlaşılır olmasından değil, kıvrak cümlelerle ve kaba konuşmaktan daima kaçınarak fikirlerini, sizin de bir çaba göstermenizi bekleyerek söylemesinin bir sonucudur.