Çerkez Ali

"Çerkez Ali" namıyla da bilinen Ali Amet, 25 Mayıs 1925 tarihinde Kırım’ın Bahçesaray şehrinin Bağatır köyünde doğdu. Çerkez Ali Amet, ilkokulu Bağantır köyünde, ortaokulu ise Gavr ve Kökköz köylerinde okudu. 1944 yılında Kırım Tatar sürgünü sırasında annesini, yolda yaşanan karmaşada kaybetti. Özbekistan’da sürgündeyken annesinin izini buldu ve onu geri getirmek için yola çıktı. Yolda yakalanan Çerkez Ali, sürgün kaçağı hükmüyle Usuldağ çalışma kampına gönderildi. Yaklaşık 10 sene orada kaldı ve 1954 yılında özgürlüğüne kavuştu. Kazakistan’da ve Özbekistan’da çeşitli iş kollarında çalıştı. 1962 yılında Lenin Bayrağı gazetesinde, 1967 yılında Gafur Gulam neşriyatının Kırım şubesinde çalışmaya başladı. Yıldız mecmuasında yazarlık görevi yürüttü. 1968 yılında ise Taşkent Üniversitesinin Rus Filolojisi bölümünü bitirdi.
Eserlerini henüz Kırım’dayken yazmaya başlayan Çerkez Ali’nin, “Kuş Kaya” ve “Müzisyen Olurum” şiirleri 1941 yılında Akmescit’te Yaş Leninciler mecmuasında neşredildi. Tercüme alanında da önemli çalışmalar yapan Çerkez Ali, Ali Şir Nevai’nin gazellerini, Nizami’nin şiirlerini, Konstantin Simonov ve Lesa Ukrainka’nın eserlerini Kırım Tatarcasına tercüme etti.
1995’te Kırım’a döndü. Kırım’daki gazete ve mecmualarda şiirlerini yazmaya devam etti. Türkiye'nin ünlü şairlerinden Ataol Behramoğlu ona ithafen yazdığı “Çerkez Ali” adlı şiirini bu dönemde kaleme aldı.
Modern Kırım Tatar şiirinin gelişmesine büyük katkılarda bulunan Ali Amet'e, 2000 yılında 75. doğum günü nedeniyle “Ukrayna'nın Onurlu Sanatçısı” ünvanı verildi.
21 Şubat 2005 tarihinde Akmescit'te vefat etti.
ESERLERİ:
Şairin "Köz Nurlarım" (1985) isimli eserinde yer alan şiirleri, yırları, baladları ve lirik manzumelerinde Sovyet rejiminin propagandasını yaptı. "Solmaz Çiçekler" (1975) manzumesi, Asan ve Asan'ın başından geçenlerin hikayesidir. Bu bütün Sovyetler Birliği içinde yaşayan halkın durumunu anlatmaktadır. "Ukuklar" (1969), "Arzularım"(1971), "Yer Nefesi" (1979) isimli eserlerinde yer alan şiirleri ise Kırım Türk şiirinde önemli bir yer tutmaktadır.
AİLE:
Babası Kırım Tatarı Çerkez Amet ile II. Abdülhamid’in yaveri İhsan Paşa’nın kız kardeşi Melek Filsan İstanbul’da evlendi. O dönemde İstanbul’da Kafkasya’dan gelen herkese Çerkez denildiği için babası Amet’e de Kırım Tatarı olmasına rağmen Çerkez lakabı verildi. 1905 yılında Kırım’a geri dönen babası, Çerkez Ali henüz küçükken vefat etti.