yazar, dilbilimci, eğitimci
1841 yılında Kazakistan'ın Torgay bölgesi Nikoloyevsk ilçesi Arakaragay kasabasında doğdu
Babası köy imamıydı. Üç yaşında yetim kaldı. Dedesi Balkoja Janbırşin tarafından büyütüldü. Üç yıl dini eğitim aldı.
Ruslar tarafından açılan bir okula devam etti. Rus, Tatar, Arap ve Fars dillerini öğrendi.
1857’de okuldan mezun oldu. Tercüman olarak görev yaptı.
1859 yılında dedesinin yakın dostu ve Orenburg Sınır Komisyonu başkanı doğu bilimci Vasiliy Vasilyeviç Grigoryev'in tercümanlığına başladı. Onun kütüphanesinden yararlandı.
Kazak tarihini, dilini, edebiyatını ve halk kültürünü araştırıp bu yönde yeni malzemeler topladı.
Bu görevi sırasında Kazan Üniversitesi profesörü misyoner Nikolay İvanoviç İlminskiy ile tanıştı. İki yıl Ilminski ile birlikte çalıştı.
Altinsarin, hayatının geri kalanında kendini eğitim hizmetine adadı. Ilminski ile ilişkisini sürdürdü. Ancak onun misyonerlik faaliyetlerine karşı çıktı.
1860 yılında Kazak çocukları için okulların açılmasına izin verilince Altınsarin, Torgay şehrinde bir okul açmak için işe koyuldu. Yöneticilerden yeterince destek alamayınca köy köy dolaşarak destek topladı.
Önce dört öğrenciye kendi evinde ders verdi. Okul, 8 Ocak 1864’te açıldı. Halktan toplanan yardımlarla okulun yanına bir de yurt açtı.
Eğitim çalışmaları devam ederken sözlü edebiyata ait malzemeleri yazıya geçirdi.
1874 yılında açılan Coğrafya Enstitüsü'nün Orenburg bölümüne atandı.
Kazakların yerleşik hayat geçmeleri gereğini gördü. Erkek çocukları marangozluk ve demir ustalığına, kız çocuklarını el sanatlarına yönlendirdi.
1879 yılında Torgay’daki okullara müfettiş oldu. Bu görev ona istediği okulları açma fırsatı verdi. Torgay ve civarına liseler açtı. Her lise için kütüphane kurdu.
Torgay’ın bütün ilçelerine yatılı kız okulları açtı.
Açılan okullar için yeni türde kitaplar yazdı. Kazak çocuk edebiyatının temelini attı.
1883 yılında “Qazaq Gazeti” adıyla ilk günlük Kazak gazetesini çıkardı.
Torgay'da yaşamayı sürüdürdü. Tobıl ırmağının kıyısındaki Arkarağay’da yaptığı evde hayatının sonuna kadar yaşadı.
17 Temmuz 1889 tarihinde vefat etti.
ESERLERİ:
1.Kazakça Okuma Kitabı
2.Kazaklara Rusçayı Öğretmenin Temel Kuralı
3.Müslümanlığın Temeli – (İslâm’ın Şartları)
4.Orenburg Bölgesi Kazaklarının Ölen Adamı Gömme ve Ona Yemek Verme Geleneği Üzerine Deneme ve Orenburg Bölgesi Kazaklarının Dünür Olma, Kız Alma ve Düğün Yapma Geleneği Üzerine Deneme
5.Kazak Gazetesi
6.Altınsarin’in Yazdığı Mektuplar